Zapowiadane przejaśnienia w centrum samoświadomości

Monika Błaszczak

Zapowiadane przejaśnienia w centrum samoświadomości

Wyobraźmy sobie spektakl, no, powiedzmy, taki łał. Byłoby trochę hmm, a trochę fiuuu, przy tym może jakiś wiatr we włosach, dużo się dzieje, tu, tam, emocje, wykrzykniki! Och, ach, i pytanie – o co właściwie chodzi z tymi płciami i określaniem siebie?

Bo na samym początku The Forecast przedstawiony jest właśnie jako hipotetyczna możliwość zaistnienia spektaklu. Można coś dodać, zmienić, o tak, w ten sposób, to wciąż work in progress, artystka opowiada i pokazuje, planuje i zapowiada, tymczasem spektakl rozwija się na naszych oczach, ewoluuje, nabiera rozmachu. Ale wróćmy do początku. Amy Bell – brytyjska tancerka, choreografka i autorka tekstu – snuje ze sceny opowieść o odkrywaniu i budowaniu swojej tożsamości w kontekście płci. Poprzez ruch i dowcipny monolog eksploruje te jakości, które stereotypowo określane są jako „kobiece” i „męskie”, poddaje w wątpliwość zasadność binarnego postrzegania płci.

Spektakl skupia się na tematyce bliskiej Bell – szeroko rozumianej queerowości, czyli na tym, co nie do końca mieści się w tradycyjnych heteronormatywnych ramach kulturowych. W jednej ze scen, bardzo dowcipnej zresztą, artystka proponuje wprowadzenie do choreografii – obok klasycznych figur tanecznych – stylów takich jak femme, butch, androgeniczny, twink, transpłciowy male to female czy female to male. Mrugnięcie okiem w stronę queerowej społeczności jest ciepłym i serdecznym zażartowaniem z mnogości tych etykietek, ale też zupełnie serio postawionym pytaniem o to, czy i jak w tańcu można znaleźć przestrzeń do wyrażenia swojej tożsamości.

W ten sposób artystka zmierza powoli do próby zdefiniowania samej siebie w kontekście tych zjawisk i pojęć. W tym celu bohaterka spektaklu musi poniekąd narodzić się na nowo, stanąć obok, zsynchronizować się ze sobą – w ukazaniu tego pomagają minimalistyczne i bardzo estetyczne animacje odtworzone na ścianie. Jest to swoisty moment przejścia, po którym artystka staje przed publicznością naga, i bardzo drobnymi kroczkami zaczyna na nowo badać przestrzeń dookoła. Skulona, chowa się w sobie, zapada, zwraca się wewnątrz. Jednocześnie im dalej udaje jej się dotrzeć, tym większa pojawia się za nią postać – jej własny cień rzucony na ścianę. Zewnętrzna manifestacja wnętrza, niematerialny obraz ciała. Transformacja się dokonuje. Odrodzona Wenus wyłania się z morskich fal.

Wszystko w tym spektaklu jest płynne i niedookreślone. Nawet jeśli dane zjawisko na chwilę otrzymuje konkretną nazwę, jest to tylko stan przejściowy, za chwilę pojawi się inne pojęcie, równie ulotne co poprzednie. Kiedy wyjdziemy poza perspektywę heteronormatywności, proste podziały i definicje stają się bezzasadne, nawet szerokie skale i mnogość odcieni nie zawsze radzą sobie z opisywaniem faktycznego stanu rzeczy. Amy Bell w wywiadzie na temat spektaklu stwierdziła, że tożsamość płciowa i seksualność są trochę jak chmury – płynne, zmienne, nie da się ot tak przewidzieć, kim jesteśmy czy będziemy. Prognoza może nam dać jakieś pojęcie na temat pogody, której możemy się spodziewać, ale koniec końców to nie prognoza kształtuje pogodę, to w pogodzie możemy dostrzec pewne zjawiska, które mogą pomóc w stworzeniu prognozy. Która i tak pozostanie tylko prognozą, przewidywaniem.

W jednej ze scen Bell wciela się w rolę pogodynki. Zapowiada nadchodzące zmiany w społeczeństwie, na przykład napływ do języka i szerszej świadomości zaimków innych niż him, her, czy nawet them. Ale zdaje się, że w świecie pełnym podziałów i granic prawdziwe oraz długoterminowe ocieplenie może nam przynieść przede wszystkim empatyczne i pełne zrozumienia słówko us.

The Forecast

XXIII Międzynarodowe Spotkania Teatrów Tańca

Choreografia, tekst, taniec: Amy Bell

Spektakl: 15 listopada 2019