Karolina Kaliszuk
Bliskość w oddaleniu
Jak odważyć się mówić głośno językiem ciała? Wykrzyczeć emocje? Na pytania odpowiedzieć ruchem? Podporządkować się głosowi z zewnątrz? Mówić, milcząc?
Tancerze Nederlands Dans Theatre 2 (NDT 2) w spektaklu Dare to Say przedstawiają dzieła choreografów o zupełnie odmiennych metodach pracy – Dimo Mileva i Alexandra Ekmana. Pierwszy z nich, pochodzący z Bułgarii, współpracował między innymi z Compañía Nacional de Danza – w swoim dziele Fusions and some confusions zawęża scenę do podestu, po którym poruszają się tancerze. Ruchy są płynne, momentami każda część ciała wydaje się poruszać osobno. Zaczynają od kontaktu, dotyku, który jest subtelny, ale zdecydowany, z czasem stając się wyrazem wołania o bliskość, nie tylko tę cielesną. Unaocznieniem tej bliskości jest fragment, w którym splot ciał momentami tworzy jedność związaną fizycznie i emocjonalnie. Ruchy skupiają się więc szczególnie na intymnym kontakcie między tańczącymi. Przestrzeń wyznaczają przedmioty znajdujące się na scenie – najpierw podest, później również ustawiony na nim materac. Kluczową rolę odgrywa światło, które zawęża widoczność, ukrywając w ciemności to, co nie wymaga uwagi widza w danym momencie. Przedstawione przez Mileva rozwiązania inscenizacyjne nie tylko tworzą scenę na scenie, pozwalają także w swojej prostocie wyznaczyć pewne granice.
Ze względu na nałożone przez COVID-19 ograniczenia i konieczność transmisji live bez udziału publiczności, zamiast przerwy pomiędzy dziełami dwóch choreografów wyświetlany jest krótki film. Tancerze opowiadają o doświadczeniu bycia obserwowanym okiem kamery, która z bliska wychwytuje najdrobniejsze szczegóły. Tym samym zbliżają się do nieobecnej publiczności, starając się przekazać jak najbardziej „żywe” emocje.
Drugi spektakl – Four Relations – w choreografii Alekxandra Ekmana, byłego tancerza NDT 2, wykorzystuje głos z offu, który dyktuje artystom kolejne ruchy, intencje, opisuje to, co robią. Historie skupiają się na relacjach, potrzebie dopasowania do drugiej osoby, przedstawieniu różnych wymiarów i etapów związku. Ciekawym zabiegiem jest wykorzystanie łóżka oraz gry cieni do przedstawienia w spowolnionym tempie bliskiej, kontaktowej relacji tancerzy, która jednocześnie – także ze względu na scenograficzne nawiązanie do sypialni – tworzy niezwykłą intymność. Panująca w tej scenie cisza pozwala skupić uwagę widzów na szeptach osaczających tancerzy. Ich ruchy stają się szybsze, bardziej gwałtowne, momentami zdają się niekontrolowane. Gdy scena nagle się rozświetla, artyści podrywają się gwałtownie; można więc odnieść wrażenie, że obudzili się z sennego koszmaru.
W całym spektaklu bardzo istotną rolę odgrywa muzyka, grana na żywo przez Dutch Ballet Orchestra, która komponuje się z tym, co dzieje się na scenie. Dźwięki skrzypiec i wiolonczeli tworzą tło do rozgrywających się wydarzeń. Najbardziej widoczne jest to w ostatniej części, gdzie dwoje tancerzy siedzi na krzesłach ustawionych obok siebie, a zakres ich ruchu rozszerza się wraz ze zmianą rytmu. Tutaj wykorzystano także kontakt z publicznością poprzez kamerę – tancerze przez chwilę zbliżają się do niej z poziomu podłogi, pozwalając widzowi zobaczyć z bliska emocje na ich twarzach. Ruchy współgrają z muzyką, tworząc harmoniczny, piękny obraz żywej relacji, w której ważna jest nie tylko bliskość, ale także płynność naturalnie kształtującej się współpracy.
Dare to Say jest więc kompletnym dziełem, z którego bije intymność oparta na bliskich relacjach. Pomimo prezentacji w formie transmisji, odnosi się wrażenie połączenia z tancerzami dzięki ich autentyczności. Doświadczenie okazuje się więc równie wyjątkowe i niepowtarzalne, sprawiając, że ma się ochotę bić brawa – do czego notabene nawiązują artyści w komunikacie pojawiającym się po spektaklu, informującym, że widzowie mogą podzielić się z nimi swoją reakcją na Instagramie.
Dare to Say
XXIV Międzynarodowe Spotkania Teatrów Tańca
Choreografia:
Dimo Milev – Fusions and some confusions
Alexander Ekman – Four Relations
Wykonanie: Nederlands Dans Theater 2
Muzyka: Dutch Ballet Orchestra
Premiera (online): 6 listopada 2020 roku